Elcin Ismayilli
The New York Times iyunun 7-də “FSB-nin məxfi sənədi deyir: Çin Rusiyanın düşmənidir” başlıqlı məqalə dərc edib. Məqalənin xülasəsi:
- Məqalə FSB nin daxili sənədinə əsaslanır. Bu sənəd Çin Rusiyanın “sarsılmaz strateji tərəfdaşlığı” adı altında olsa da, KQB varisi olan rus təhlükəsizlik xidmətlərinin Çini “əsl düşmən kimi” gördüyünü ortaya qoyur .
- Sənədlərdə Çin agentlərinin Rusiya ərazisində geniş casus şəbəkəsi qurmaları qeyd olunur: elmi–texniki sahələrdə, hərbi əməliyyatlar haqda məlumat toplamaq üçün rus alimləri və məmurlarla sıx əlaqə yaradılır.
- FSB xüsusi əməliyyat kodu olan “Entente 4” proqramını işə salıb. Bu da Çinin casus risklərini neytrallaşdırmaq məqsədilə hazırlanıb və rus casuslarına diqqət yetirir.
- Pekin həmçinin Rusiya alimlərini və mühəndislərini modern hava və kosmik texnologiyalarla tanış etmək üçün cazibədar imkanlar təqdim edir – lakin bu, həm də potensial casusluq əlaqələrinin yaradılmasıdır.
- Çin Rusiyanın Ukraynadakı müharibə təcrübəsindən istifadə edərək dron və hərbi proqramlarını təkmilləşdirmək istəyir.
- FSB-dən sızan məlumatlara əsasən, Çin xüsusi xidmət orqanları Rusiyanın Uzaq Şərqində, xüsusilə də sərhəd bölgələrində yerləşən ərazilərə maraq göstərir.
- Daxili sənədlərdən birində qeyd olunur ki, Çin “informasiya kampaniyası” aparır, o cümlədən elmi və mədəni proqramlar vasitəsilə, bu da bəzi Rusiya ərazilərinin Çinə “tarixi məxsusluğu” haqqında təsəvvürlərin formalaşmasına səbəb ola bilər.
- Bundan əlavə, FSB bildirir ki, Çin Uzaq Şərqdə yerli icmalara fəal şəkildə investisiya qoyur və nüfuz edir, bu isə gələcəkdə təsir və ya təzyiq vasitəsi kimi istifadə oluna bilər.
- Rusiyanın Arktika regionunda da Çin şəbəkələri fəaliyyət göstərir – mədəniyyət və təhsil əlaqələri, həmçinin yüksək səviyyəli tədqiqatçılar vasitəsilə strateji məlumatlar toplanır .
- Bu casusluq fəaliyyəti Putin hökuməti tərəfindən diplomatik cəhətdən gizlədilir – FSB ictimai çıxışlarında Çini “dost” kimi göstərsə də, praktikada rəqib kimi görür.
